ReactOS, aslında Linux’un yaptığı gibi, dünyada bilgisayar dünyasını ve ekosistemini temelinden değiştirebilecek bir proje, ama tamamlanıp, başarıya ulaşabilirse.
ReactOS, 1996 yılında (evet, 25 yıl önce) başlamış ve halen devam eden bir proje. ReactOS’un amacı Windows ile 100% uyumlu, Windows uygulamalarını ve sürücülerini (drivers) de çalıştırabilen, Windows gibi gözüken ve kullanılan, bedava, açık kaynak kodlu bir işletim sistemi yaratmak. Bir çok kimsenin aklına, bedava ve açık kaynak kodlu diyince, ilk olarak Linux gelmekte. ReactOS, kesinlikle Linux’u temel alan, benzeri yada türevi bir işletim sistemi değil! ReactOS, tersine mühendislik (reverse engineering) ile her şeyi sıfırdan Windows ile 100% uyumlu olacak şekilde yazılan bir işletim sistemidir. Bu projeyi yapan ekibin hayali, Windows’un herkes tarafından bedava olarak indirilip, kurulup, ondan sonra sahip olduğu uygulamaları 100% sorunsuzca kullanabilmesi.
Microsoft, sahip olduğu Windows’un kodlarını hiçbir şekilde paylaşmamış ve hep gizli tutmuştur. Tabii ki Windows, Office ve diğer ürünlerinden 100 milyarlarca dolar kazandığı göz önünde bulundurulunca, bu ürünlerini kimseyle paylaşmak, ticari avantajını ve kontrolünü kaybetmek istememesi çok normal bir durum. Sonuçta, Microsoft bir hayır kurumu değil, bütün dünyaca kullanılan ürünlere sahip ticari bir şirket.
ReactOS’un 1996 yılından beri (25 yıldır) yazılmasının birçok sebebi var:
1. ReactOS’un arkasında yüzlerce, binlerce kişilik bir yazılım ekibi maalesef yok, 1996’dan beri değişen, toplamda 10-20 kişilik bir ekipten söz ediyoruz,
2. Bu ekip, çok düşük 5$, 10$, 20$ gibi isteyenlerin bağışta bulunduğu, istemeyenlerin bağışta bulunmadıkları bir gelir modeliyle, bana göre emeklerinin hiç karşılığı almadan, çok özverili şekilde, çok zor bir iş yapıyorlar,
3. Neden çok zor derseniz, tersine mühendislik ile elinizde hiçbir bilgi olmadan, kompleks bir sistemin her bir parçasının ne işe yaradığını biraz da deneme, yanılma yoluyla çözmeniz, ve çözdükten sonra aynı işe yapacak parçayı yazılım olarak yapmanız ve tekrar oldu mu diye test etmeniz gerekiyor.
4. Bu zor işe, bir örnek vermek gerekirse: Türkiye’deki bütün yollarda dolaşan arabaların yabancıların bilgi, beceri, tecrübe ve sermaye birikimleri ile yapıldığını, yerli üretim dediklerimizin bile sadece montajının yapıldığını, fikri mülkiyet ve telif haklarının yabancılarda olduğunu hatırlatmak isterim. Gerçek anlamda ilk arabanın icadından beri 125-135 yıl gibi bir süre geçtiğini düşünürseniz, üretilmiş, satılan, kullanılan bir ürünün tersine mühendislik ile yapmanın ne kadar zor olduğunu daha iyi anlayabiliriz,
5. Tersine mühendislik ile bu zorlu koşullarda proje yapmanın sonuçlarından biri de tabii ki proje süresinin çok uzamasıdır, 1996’dan günümüze 25 yıldır sürmesi de aslında bunun bir göstergesidir,
6. Tahmin ediyorum ki, 1996’da proje ilk başladığında o zamanlar piyasada çok kullanılan 2 Windows (Windows NT 4.0 ve Windows 95) sürümünü hedef almıştı, ama geçen sürede hedeflenen Windows sürümlerine bir çok eklemeler (Windows 98, Windows 2000, Windows XP, Windows 7, Windows 8, Windows 10) yapıldı ve projenin özet olarak kapsamı sürekli genişlediği için kesin bir sonuca ulaşarak, tamamlanamadı.
Tabii ki bu hiçbir zaman tamamlanamayacak anlamına gelmiyor. Bütün tersine mühendislik projelerinin başlangıcı zorlu ve yavaş olmuştur, zamanla bilgi, tecrübe birikimi sağlandıkça, proje de hızlanacaktır. Şu anki haliyle proje belli bir kıvama gelmeye başlıyor gibi gözüküyor. Eğer ki, Windows 10 uyumluluk seviyesini önümüzdeki 5 yıllık zaman diliminde yakalayabilirse, o zaman ciddi bir mesafe kaydedecekler diyebiliriz. Tabii ki projede az insan çalıştığı için ve bu insanlar neredeyse hiç ödeme almadıkları için proje de haliyle yavaş ilerlemekte. Ama yarın öbür gün birkaç yada birçok firmanın, hatta devletin birleşip para yatırımı yaparak bu projeye destek olup, olmayacaklarını ve projeyi çok fazla hızlandırmayacaklarını bilemiyoruz. Bunu hem projenin gidişatı, başarısı, belli bir “kıvama” gelmesi ve insanların ilgisi belirleyecektir.
Her halukarda çok ilginç ve faydalı olabilecek bir yazılım mühendisliği çalışması olan projeye aşağıdaki adresten ulaşabilir, bilgisayarınıza kurulum yada kurmadan denemek için gerekli ISO dosyalarını indirebilirsiniz. Tabii ki, daha sürüm 0.14 olan ve hatalar içerebilecek bu projeyi, sanal bir makinada (virtual machine) test etmenizi öneririm. Böylece bilgisayarınıza ve dosyalarınıza istenmeyen herhangi bir zarar gelmesini de önlemiş olursunuz. Sanal makina olarak, gene bedava olarak indirip, kullanabileceğiniz VirtualBox uygulaması işinizi görecektir.
VirtualBox : https://www.virtualbox.org/
ReactOS : https://www.reactos.org/
ReactOS Ekran Görüntüleri : https://reactos.org/gallery/
ReactOS : https://www.reactos.org/
ReactOS Ekran Görüntüleri : https://reactos.org/gallery/
